K nguyªn bµo nu«I, ®iÒu trÞ, tiÕn triÓn vµ biÕn chøng.
II. Ph©n lo¹i theo
giai ®o¹n cña Figo:
-
Giai ®o¹n I: khèi u ph¸t triÓn ë TC, cha di c¨n.
-
Giai ®o¹n II: di c¨n ë ©m ®¹o, hè chËu.
-
Giai ®o¹n III: di c¨n tíi phæi.
-
Giai ®o¹n IV: di c¨n tíi c¸c bé phËn kh¸c.
III. B¶ng ph©n lo¹i
yÕu tè nguy c¬ theo WHO:
0
|
1
|
2
|
3
|
|
Tuæi
|
≤39
|
>39
|
||
TiÒn sö
|
Chöa trøng
|
S¶y thai
|
®Î thêng
|
|
Thêi gian ñ
bÖnh
|
<4 th¸ng
|
4-6
|
7-12
|
>12 th¸ng
|
hCG(UI/l)
|
<1000
|
1000-10.000
|
10.000-100.000
|
>100.000
|
Nhãm m¸u
|
O hoÆc A
|
B hay AB
|
||
kÝch thíc u
|
<3 cm
|
3-5cm
|
>5cm
|
|
vÞ trÝ di c¨n
|
Phæi, ©m ®¹o
|
L¸ch thËn
|
Ruét gan
|
N·o
|
Sè nh©n di c¨n
|
1-3
|
4-8
|
>8cm
|
|
Hãa chÊt ®iÒu
trÞ tríc ®ã
|
1 lo¹i
|
>1 lo¹i
|
Nguy c¬ thÊp<7đ,
nguy cơ cao ≥7.
IV. §iÒu trÞ:
1.
Nguyªn t¾c ®iÒu trÞ:
-
CÇn theo dâi s¸t
nh÷ng BN sau n¹o trøng ®Ó ch/ ®o¸n sím vµ ®iÒu trÞ kÞp thêi.
-
Cã nhiÒu ph¬ng
ph¸p, thêng phèi hîp c¸c ph/ ph¸p nh»m môc ®Ých:
§
Lo¹i trõ tæ chøc ung th t¹i chç
§
DiÖt nh÷ng tÕ bµo ung th ®· di c¨n
2. C¸c ph¬ng
ph¸p ®iÒu trÞ:
2.1 PhÉu thuËt
a.
C¾t TC hoµn toµn
-
ChØ ®Þnh: phô n÷ ®· lín tuæi, ®ñ con
nh÷ng BN ®iÒu trÞ b»ng ho¸ chÊt
thÊt b¹i
-
Môc ®Ých: lo¹i bá æ gèc cña K NBN. NhiÒu khi ko cã tæn
th¬ng ë TC, vÉn c¾t TC.
C¾t c¶ 2 buång
trøng nÕu BN > 45 tuæi, c©n nh¾c ®Ó l¹i hoÆc ko ®èi víi BN < 45 tuæi.
b.
Mæ lÊy nh©n di c¨n
-
Di c¨n ¢§ c¾t bá t¬ng ®èi dÔ trõ trêng hîp di c¨n s¸t
niÖu ®¹o, trùc trµng.
-
Di c¨n phæi nÕu chØ cã Ýt nh©n khu tró ë 1 thuú phæi
hoÆc 1 bªn phæi cã thÓ c¾t phæi lo¹i trõ nh©n di c¨n.
-
Víi di c¨n gan vµ n·o, nÕu cã chØ ®Þnh mæ cÇn tia x¹
tríc ®Ó khèi u khái ch¶y m¸u.
2.2 §iÒu trÞ ho¸ chÊt. Lµ ph/ ph¸p
®iÒu trÞ ®Çu tiªn, rÊt cã hiÖu qu¶ víi K NBN.
a. ChØ ®Þnh: BN trÎ tuæi
BN
cßn nguyÖn väng sinh con
BN
ko cßn kh¶ n¨ng phÉu thuËt or ko muèn PT
§trÞ
phèi hîp víi PT
b. §¬n ho¸ trÞ
liÖu: Methotrexate hoÆc Actinomicin D. ¸p dông trong c¸c trêng hîp:
K
NBN cha cã nh©n di c¨n
KNBN
cã nh©n di c¨n nhng nguy c¬ thÊp
LiÒu dïng: MTX 0.3mg/
kg/ ngµy x 5 ngµy; nghØ 7-10 ngµy. Tuy nhiªn liÒu hay dïng hiÖn nay: 1mg/kg
tiªm b¾p ngµy 1,3,5,7+ acid folic 0,1 mg/kg, tiªm b¾p xen kÏ ngµy 2,4,6,8. Chu
kú ®iÒu trÞ nh¾c l¹i sau 2 tuÇn.
NÕu
kh¸ng MTX th× dïng Actinomicin D tiªm tÜnh m¹ch (ko tiªm b¾p ®îc) 0.5mg/ kg/ ngµy x 5 ngµy. 2 chu kú c¸ch nhau
14 ngµy.
chØ
ngõng ®iÒu trÞ khi hÕt c¸c dÊu hiÖu lsang, ko cßn h×nh ¶nh di c¨n, hcG ©m tÝnh.
c. §a ho¸ trÞ
liÖu: dïng phèi hîp nhiÒu lo¹i (Cisplastin, Cyclophosphamid, Vinblastin...).
C«ng
thøc: MAC (MTX, Act-D, cyclophosphamid), EMACO(Etoposide, MTX, Act-D,
cyclophosphamid, vincritine(Oncovine)), EMAEP.
¸p dông trong
c¸c trêng hîp: K NBN cã di c¨n ë nhãm nguy c¬ cao.
§iÒu
trÞ ®¬n ho¸ trÞ liÖu thÊt b¹i.
Trong qu¸
tr×nh ®iÒu trÞ = ho¸ chÊt ph¶i lu«n lu«n theo dâi BN vµ c¸c XN xem BN cã bÞ ngé
®éc thuèc ko vµ cã ®¸p øng víi ®iÒu trÞ ko.
-
C¸c tr/ chøng nhiÔm ®éc ho¸ chÊt khi dïng thuèc:
§
Viªm da, lë loÐt niªm m¹c miÖng, lìi, rông tãc, Øa
ch¶y...
§
SL b¹ch cÇu < 3000/ mm3, BC§NTT <
1500/ mm3, SL tiÓu cÇu < 100.000/ mm3
§
Suy gan (transamin huyÕt thanh t¨ng cao)
§
Suy thËn (ure, creatinin t¨ng cao)
ð
Ngõng ®trÞ HC ngay, dïng Follinatcalci, truyÒn m¸u,
thuèc t¨ng BC, Prednisolon 4-6 mg/ 24h
-
V× vËy tríc mét ®ît ®iÒu trÞ cÇn XN:
§
C«ng thøc m¸u, c«ng thøc b¹ch cÇu hµng ngµy
§
Chøc n¨ng gan, thËn
§
§êng huyÕt
§
§Þnh lîng bhCG -> ®¸nh
gi¸ hiÖu qu¶ ®trÞ
-
TriÖu chøng kh¸ng thuèc
§
NÕu sau mçi ®ît ®iÒu trÞ, nång ®é hCG ko gi¶m hoÆc t¨ng
lªn
§
HoÆc xuÊt hiÖn thªm nh©n di c¨n míi
ð
§æi ho¸ chÊt hoÆc kÕt hîp ho¸ chÊt kh¸c, hoÆc dïng c¸c
ph/ ph¸p ®trÞ kh¸c nh PT, tia x¹.
2.3
§iÒu trÞ quang tuyÕn
-
C§: tia x¹ tríc phÉu thuËt, hoÆc K NBN ®· lan trµn
trong hè chËu ko mæ ®îc.
-
Thêng dïng tia X, tia Cobal räi vµo ¢§, h¹ vÞ.
-
Chó ý: tia x¹ cã thÓ lµm háng BT -> thËn träng ë PN
trÎ muèn cã con
3. ®iÒu trÞ cô
thÓ:
a. KUNBN ë tö
cung, cha di c¨n:
-
NÕu pn cßn trÎ cha cã con:
+
Hãa chÊt liÖu ph¸p b¶o tån tö cung.
+
NÕu ko ®¸p øng ph¶I mæ c¾t TC hoµn toµn.
-
Nh÷ng TH cßn l¹i, c¾t tö cung hoµn toµn, c¾t thªm 2
phÇn phô nÕu BN>45 tuæi. Phèi hîp hãa chÊt nÕu cÇn.
b. KUNBN cã di
c¨n ©m ®¹o:
-
MTX tiªm vµo nh©n di c¨n.
-
Sau ®ã c¾t TC hoµn toµn vµ 2 phÇn phô, hãa liÖu ph¸p
sau mæ.
c. Di c¨n phæi:
-
Hãa liÖu ph¸p, c¾t tö cung hoµn toµn, 2pp.
-
C¾t ph©n thïy phæi, lÊy nh©n.
d.
Di c¨n t¹ng kh¸c:
-
C¾t tö cung hoµn toµn, 2pp.
-
®iÒu trÞ hãa chÊt phèi hîp.
-
chØ mæ di c¨n nÕu cã biÕn chøng cÊp.
4. Tiªu chuÈn
khái bÖnh vµ theo dâi sau ®iÒu trÞ:
Khái bÖnh: trong 3 tuÇn
liªn tiÕp XN hCG (-)
Theo dâi ngo¹i
tró sau ®ã (tèi thiÓu 5 n¨m liÒn):
§
XN hCG 2 tuÇn/ lÇn trong 3 th¸ng, råi tiÕp 1 th¸ng/ lÇn
trong 3 th¸ng, 2 th¸ng / lÇn trong 6 th¸ng tiÕp theo, 6 th¸ng/ lÇn trong 1 n¨m.
§
Kh¸m phô khoa
§
XQ phæi 3 th¸ng/ lÇn trong 1 n¨m
Víi BN cßn TC cÇn tr¸nh thai trong 1
n¨m ®Çu, nÕu cã thai l¹i ph¶i ph¸ thai ngay. Tr¸nh thai tèt nh©t b»ng BCS.
V. TiÕn triÓn vµ
biÕn chøng:
1. TiÕn triÓn ko thuËn lîi
NÕu ko ®c theo dâi cÈn thËn th× K NBN
sÏ ®c ph¸t hiÖn chËm. BÖnh tiÕn triÓn víi nh÷ng æ di c¨n ë c¸c t¹ng or CM do vì
nh©n di c¨n, or thñng TC
a.
Di c¨n: trg K NBN, TB di c¨n theo ®ng
m¸u (®b lµ ®êng TM). TB nu«i di c¨n ®Õn ®©u th× ph¸t triÓn lan trµn vµ ph¸ hñy
tæ chøc ë ®ã. Thg gÆp lµ di c¨n phæi, ¢§, n·o, gan, thËn...
-
Di c¨n phæi g©y khã thë, ho ra m¸u, suy h« hÊp.
-
Di c¨n ¢§, hay gÆp ë thµnh tríc ©m ®¹o, víi ®Æc ®iÓm
nh©n di c¨n mµu tÝm, mÒm, ko ®au, dÔ ch¶y m¸u tù nhiªn khi ch¹m vµo, cã thÓ vì
g©y ch¶y m¸u nhiÒu.
-
Di c¨n n·o g©y ra dh t¨ng ¸p lùc néi sä, liÖt khu tró,
ch¶y m¸u n·o, h«n mª vµ tö vong.
b. Ch¶y m¸u:
-
Nh©n
K nguyªn bµo nu«I trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cã thÓ bÞ vì, hoÆc nh©n g©y ho¹i
tö, xuÊt huyÕt g©y ch¶y m¸u rÊt n¨ng.
c. NhiÔm khuÈn:
-
Khèi
u ph¸t triÓn ë tö cung g©y nhiÔm khuÈn t¹i chç hay toµn th©n.
d. BiÕn chøng
kh¸c:
-
Nh xo¾n nang hoµng tuyÕn ®ßi hái ph¶I can thiÖp
b»ng phÉu thuËt.
2. TiÕn triÓn thuËn lîi
-
NÕu K NBN khu tró ë TC, cha cã di c¨n -> ®trÞ PT or
hãa trÞ liÖu -> BN cã thÓ khái hoµn toµn
-
NÕu K di c¨n phæi, ¢§ -> nguy c¬ trung b×nh, tiªn lg
t¬ng ®èi tèt
-
NÕu K di c¨n n·o, gan -> nguy c¬ cao, tiªn lg rÊt
xÊu
3. Mét sè biÕn
chøng do ®iÒu trÞ:
-
Do phÉu thuËt nh: ch¶y m¸u, nhiÔm trïng…
-
Do x¹ trÞ nh x¬ hãa vïng chËu, v« sinh….
-
Do hãa chÊt nh: suy tñy, suy thËn, suy gan, nhiÔm
khuÈn, viªm da….
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét